Wat is een familiefonds en wat zijn de voor- en nadelen?

U wilt uw vermogen graag doorgeven aan uw kinderen of kleinkinderen. Wilt u dat uw (klein)kinderen daarbij zo min mogelijk erf- of schenkbelasting hoeven te betalen? Dan zijn er een aantal mogelijkheden, bijvoorbeeld het oprichten van een familiefonds.

In deze blog leggen we u uit wat een familiefonds is, hoe een familiefonds opzetten werkt en wat de voor- en nadelen zijn.

Care IS biedt dit product niet aan. Dit artikel is enkel informatief.

Wat is een familiefonds?

Een familiefonds is een vorm van een besloten fonds voor gemene rekening. Een fonds voor gemene rekening (FGR) is een fonds waarin participanten hun vermogen samenbrengen om het gezamenlijk te investeren of te (laten) beleggen.

Een besloten fonds voor gemene rekening houdt in dat de participaties in het fonds niet vrij verhandelbaar zijn.

Participaties in het fonds mogen door ouders worden geschonken aan hun (klein)kinderen. Komt de waarde van de participaties boven de vrijstelling uit, dan moet er 10% schenkbelasting over worden betaald. De participaties mogen ook verkocht worden aan de (klein)kinderen. Dan moet er zakelijke rente worden betaald.

Het familiefonds bestaat uit een bewaarder, een beheerder en de participanten. We bespreken ze hieronder.

Bewaarder

De bewaarder van het familiefonds is juridisch gezien de eigenaar van het fonds. Dit kunt u zelf zijn. Vaak wordt ervoor gekozen om een stichting op te richten en de stichting als bewaarder aan te wijzen.

Door een stichting op te richten is het vermogen in het familiefonds vaak beter beschermd. Meestal is een van de ouders of grootouders bewaarder van een familiefonds.

Beheerder

De beheerder van een familiefonds is verantwoordelijk voor het dagelijkse beheer en beleid van het fonds. Dat betekent dat de beheerder zich bezighoudt met hoe het vermogen belegd wordt, het beleid rondom participaties en administratieve zaken. Vaak is dezelfde persoon zowel bewaarder als beheerder van het familiefonds.

De beheerder van een familiefonds kan het beheer van het vermogen ook uitbesteden. Zo kan hij bijvoorbeeld een vermogensbeheerder aanstellen om het vermogen te beleggen.

Participanten

De participanten zijn de economische eigenaren van het vermogen in het fonds. Bij een familiefonds zijn kinderen en kleinkinderen meestal de participanten. De participanten hebben dus geen zeggenschap over het vermogen, maar zij zijn wel gerechtigd tot het vermogen. De participanten bezitten ieder een bepaald percentage van de participaties, dit hoeft niet voor elke participant gelijk te zijn.

Welk vermogen zit in een familiefonds?

Meestal stoppen de oprichters (de ouders) hun eigen beleggingen in het fonds. Ook kunnen met vermogen van het fonds nieuwe beleggingen worden aangekocht.

Ook banktegoed of onroerend goed kan in een familiefonds zitten. Met een familiefonds kan vastgoed nieuw aangekocht worden of u kunt vastgoed dat al in uw bezit is inbrengen.

Waarom een familiefonds oprichten?

Er zijn verschillende redenen om een familiefonds op te richten.

Vermogen bij elkaar houden

Voor veel mensen is het een manier om hun vermogen door te geven, maar het wel bij elkaar te houden. Zo kan het bijvoorbeeld samen worden belegd, of kan er vastgoed van worden aangekocht.

Zeggenschap behouden

Een andere reden om een familiefonds op te richten, is dat u als ouders het zeggenschap over uw vermogen blijft behouden. U houdt dus zelf de touwtjes in handen, terwijl het vermogen al economisch eigendom is van uw (klein)kinderen.

Geen erf- of schenkbelasting over waardestijging

Ook kan het fiscaal gezien gunstiger zijn om uw vermogen via een familiefonds over te dragen in plaats van het te schenken of bij erven pas door te geven. Dat komt doordat over waardestijgingen van het vermogen geen extra belasting hoeft worden betaald (naast de box 3 belasting).

Zou u uw vermogen zelf beleggen en het bij uw overlijden door uw (klein)kinderen laten erven, dan betalen zij ook erfbelasting over uw rendement.

Schenkbelasting tegenover erfbelasting

Daarnaast kunt u gebruikmaken van de vrijstellingen van de schenkbelasting. Dit bedrag verandert jaarlijks. In null mag u null belastingvrij aan uw kinderen schenken en null aan uw kleinkinderen. 

Voor de erfbelasting gelden ook vrijstellingen. Voor kinderen en kleinkinderen kunt u een bedrag tot null belastingvrij laten erven.

Voor bedragen boven de vrijstellingen vindt u de belastingtarieven in de tabel hieronder.

Belastingtarieven schenkbelasting en erfbelasting

Bron: Belastingdienst

Nadelen van een familiefonds

Er zitten ook nadelen aan een familiefonds. Zo kan het lastig zijn om het vermogen te beheren op een manier waarmee iedereen het eens is. De (klein)kinderen kunnen het bijvoorbeeld niet eens zijn met de gekozen beleggingsstrategie van de ouders.

Daarnaast is een familiefonds een vrij ingewikkelde structuur. Wie gaat de taak van beheerder op zich nemen wanneer u het fonds overdraagt? En willen uw kinderen op deze manier met elkaar verbonden zijn? Dat zijn allemaal zaken die u moet overwegen, voordat u een familiefonds opricht.

Ook zitten er wel kosten aan een familiefonds. Er zijn eenmalige kosten om het fonds op te richten, zoals notaris kosten. Daarnaast kunnen er ook nog jaarlijkse kosten zijn.