Ongeveer twee derde van de bedrijven in Nederland is een familiebedrijf. De afgelopen jaren is de waardering voor familiebedrijven enorm toegenomen. Maar wanneer is een bedrijf een familiebedrijf? Hoe kunt u een familiebedrijf het beste besturen? En wanneer u zelf met pensioen gaat, hoe kunt u uw familiebedrijf dan overdragen? Die vragen beantwoorden we in deze blog.
Wanneer is een bedrijf een familiebedrijf?
Een familiebedrijf is in principe een bedrijf dat grotendeels door één familie beheerd wordt. Er is echter geen precieze definitie. Nyenrode Business Universiteit hanteert de volgende definitie: een bedrijf is een familiebedrijf wanneer het ten minste aan twee van deze drie kenmerken voldoet:
- Meer dan 50% van het bedrijf is in handen van één familie
- Meer dan 50% van de bevoegdheid ligt bij één familie
- Een meerderheid, of ten minste twee leden van de leiding zijn afkomstig uit één familie.
John Davis en Renato Tagiuri hebben aan de Harvard Business School een model opgesteld dat laat zien hoe familiebedrijven eruit kunnen zien. Dat kan namelijk nogal verschillen: hét familiebedrijf bestaat niet. Alle familiebedrijven hebben echter wel te maken met een samenspel van familie, eigendom en bedrijf. In de onderstaande afbeelding laten we zien hoe het werkt.
- Dit zijn familieleden die geen eigenaar zijn en verder ook geen functie binnen het bedrijf hebben.
- Dit zijn familieleden die verder geen functie binnen het bedrijf hebben, maar wel eigenaar zijn.
- Dit zijn familieleden die een functie binnen het bedrijf hebben, maar geen eigenaar zijn.
- Dit zijn eigenaren van buiten de familie die verder geen functie binnen het bedrijf hebben.
- Dit zijn familieleden die eigenaar zijn en een functie binnen het bedrijf hebben.
- Deze mensen hebben een functie binnen het bedrijf, maar zijn geen eigenaar en geen familie.
- Dit zijn mede-eigenaren die van buiten de familie zijn en een functie binnen het bedrijf hebben.
Dit driecirkelmodel is ontwikkeld in 1982 en wordt al jaren wereldwijd erkend als middel om de dynamiek binnen een familiebedrijf overzichtelijk te maken.
Hoe wordt een familiebedrijf bestuurd?
Het besturen van een familiebedrijf gaat meestal net iets anders dan het besturen van een ‘gewoon’ bedrijf met aandeelhouders. Zo is het bestuur van een familiebedrijf gericht op de lange termijn: waarschijnlijk omdat de eigenaren van plan zijn het bedrijf uiteindelijk over te dragen aan de volgende generatie. Andere bedrijven zijn vaker gericht op snel succes.
Ook werken familiebedrijven vaak met eigen vermogen. Hierdoor zijn familiebedrijven vaak minder kwetsbaar in slechte tijden. Daarnaast heeft een familiebedrijf slechts één of enkele eigenaren. Het is immers een bedrijf opgericht door een familie, waardoor niet zomaar iedereen de kans krijgt om eigenaar te worden.
De medewerkers van een familiebedrijf zijn vaak trots om deel uit te maken van de onderneming. Ook zijn de medewerkers vaak nauw betrokken bij het bedrijf.
Hoe kunt u een familiebedrijf overdragen?
Wanneer u uw familiebedrijf wilt overdragen, wilt u natuurlijk dat de overdracht van uw bedrijf zo min mogelijk wordt belast. De bedrijfsopvolgingsregeling, ook wel BOR of BOF (bedrijfsopvolgingsfaciliteit) genoemd, is een belangrijke regeling voor familiebedrijven. Wanneer de BOR wordt toegepast, wordt uw onderneming namelijk nauwelijks belast.
De BOR is enerzijds een vrijstelling op de schenk-/erfbelasting: uw onderneming wordt pas vanaf een bedrag hoger dan €1.119.845 euro (vanaf 2021) belast. Alles tot €1.119.845 euro is dan vrijgesteld van belasting, en op het bedrag daarboven krijgt u een vrijstelling van 83% (van elke euro die uitkomt boven €1.119.845, is dus €0,83 vrijgesteld en wordt €0,17 belast). Ook krijgt u belastinguitstel: u krijgt tien jaar uitstel op het betalen van de belasting. U moet hier wel rente over betalen.
Als de eigenaar van het familiebedrijf is overleden, kan het aantrekkelijk zijn om in de aangifte van erfbelasting een beroep te doen op de BOR. Zo hoeft u de eventuele erfbelasting die u nog verschuldigd bent, pas na tien jaar te betalen (met rente). U moet dan wel bij de aangifte van schenk- of erfbelasting nadrukkelijk om de toepassing van de BOR vragen.
Let wel: dit geldt alleen voor het ondernemingsvermogen en geldt ook alleen wanneer u het bedrijf voortzet.
Voorwaarden BOR
Om misbruik van de regeling te voorkomen zijn er een aantal strikte voorwaarden waaraan een onderneming moet voldoen voordat u recht heeft op de vrijstelling:
- De onderneming moet minimaal één jaar bij de erflater in bezit zijn geweest;
- De erfgenaam moet de onderneming in ieder geval vijf jaar voortzetten;
- Wanneer er aandelen zijn, mogen die in ieder geval vijf jaar niet verkocht worden;
- De onderneming mag niet door de bv worden gestaakt.
Wanneer u of uw onderneming niet meer aan deze voorwaarden voldoet, wordt de belasting alsnog geïnd: de vrijstelling is namelijk voorwaardelijk.
Wat gebeurt er na de verkoop of overdracht?
Als dga van een (familie)bedrijf komt er een moment dat u serieus moet gaan nadenken over de opvolging van uw bedrijf. Wanneer u een familiebedrijf bezit, kunt u gaan nadenken of u het bedrijf binnen de familie wilt houden, mits er een geschikte opvolger is.
Na het verkopen of overdragen van uw onderneming zijn er verschillende opties. Zo kunt u bijvoorbeeld een nieuwe onderneming opzetten, nauw betrokken blijven bij het bedrijf of genieten van uw pensioen.
Met het geld dat u ontvangt door de verkoop van uw bedrijf, kunt u bijvoorbeeld gaan beleggen.
Wilt u meer weten over deze opties? Lees dan eens ons artikel Bedrijf verkocht, en nu? alles over de mogelijkheden na het verkopen of overdragen van uw bedrijf.
